Lão Barberin
***
Lão Barberin không phải là một người cha như Rémi vẫn nghĩ, cho dù lão là người tự tay nhặt lấy Rémi và là người quyết định nuôi Rémi: Rémi đã háo hức chờ cái ngày được nhìn thấy cha nuôi của mình trở về, để được xà vào lòng và được ôm hôn, âu yếm. Nhưng không, lão đã không nhìn Rémi một cách trìu mến như má Barberin nhìn cậu. Trái lại, lão còn tỏ bực dọc, không hài lòng khi má vẫn giữ nuôi Rémi. Và cuối cùng, lão đã tống cổ cậu ra khỏi nhà bằng cách bán cậu cho cụ Vitalis.
Cụ Vitalis
***
Cứ nghĩ rằng bỏ tiền ra để mua một cậu bé để làm việc cho mình, mà lại ở trong gánh xiếc, rồi cách ông cụ dứt khoát kéo tay Rémi đi ra khỏi nhà của lão Barberin. Mặc cho cậu van xin ông cụ để được ở lại với má Barberin, thì ông chắc hẳn là một người bóc lột sức lao động trẻ con và không phải là người có trái tim nhân hậu. Nhưng có lẽ đã nhầm. Ông cụ xứng đáng là một người thầy đáng có cho bất kỳ đứa trẻ nào muốn được khôn lớn.
Tình yêu của cụ dành cho Rémi
Với cụ, lao động là thứ đầu tiên mà một đứa trẻ như Rémi phải biết. Lao động để sáng tạo và để tự nuôi sống bản thân qua ngày. Ông cụ cũng có cách riêng để san sẻ với nỗi buồn của Rémi. Ông hiểu Rémi buồn như thế nào khi rời khỏi má Barberin. Ông mạnh mẽ, giải thích cho Rémi hiểu tại sao lão Barberin lại phải bán cậu đi. Và tại sao đi với cụ thì Rémi sẽ sống tốt hơn. Ông cụ còn giúp Rémi nguôi ngoai nỗi buồn bằng cách chia sẻ về điều mà hai ông cháu sẽ làm trong những ngày tới, điều mà cậu sẽ được học những thứ mà nếu ở mãi bên má Barberin cậu sẽ không hề biết được. Đó còn là sự tư do, là tri thức.
Ông luôn có những phần quà khích lệ tinh thần cậu bé (ông mua cho cậu đôi giày mới, áo quần mới), nhưng nó không phải để trưng diện mà để làm việc. Tình yêu của cụ đôi đối với Rémi có khi cũng rất mạnh liệt, cụ đã xông pha đánh lại tên cảnh sát khi thấy hắn ta đánh Rémi, cụ đã từ bỏ ý định để Rémi ở lại với lão Gorafoli sau khi thấy hắn ta hành hạ lũ trẻ, cho dù đó là một quyết định kho khăn đối với cụ. Cụ Vitalis đã nằm ủ ấm cho Rémi trong đêm lạnh cuối cùng hai ông cháu bên nhau. Điều cuối cùng, cụ cảm thấy tiếc, đáng ra cụ nên để Rémi ở lại với bà Milligan, cậu bé sẽ không phải nằm co ro với cụ giữa đêm tuyết như thế này.
Một con người công bằng
Nếu bảo đối với một đứa trẻ ta nên dành tất cả phần ngon nhất, tốt nhất cho nó, thì ông không làm như vậy. Ông chia cả phần ăn ngon và không ngon cho tất cả. Ông chia cả cho những chú chó và con khỉ cũng là những thành viên tích cực và lâu năm của gánh xiếc. Và với ông ai cũng phải làm việc thì mới có cái ăn, dù chỉ là một con chó hay con khỉ. Sự công bằng được vô tình giáo dục bởi hành động sống động như thế chẳng phải là những lời nói đao to búa lớn.
Luôn tin vào khả năng của Rémi
Mặc cho ông Barberin chê bai Rémi là cậu bé yếu ớt, trắng nõn và chẳng giúp được tích sự gì đối với việc đồng áng, thì với cụ Vitalis, cụ nhìn thấy ở Rémi khả năng học tập, nét sáng dạ và tin rằng cậu bé sẽ làm được rất nhiều việc. Cụ không chỉ muốn Rémi lao động để kiếm tiền, mà thông qua công việc, cụ còn muốn dạy Rémi đọc, hát, tiếng Ý, học bơi lội, học lặn, học chơi đàn và học diễn kịch - là những kỹ năng “kiếm sống” mà chính nó sau này đã giúp Rémi sống sót khi không có cụ Vitalis ở bên. Một trong những ký ức minh chứng cho điều này là cụ đã bảo Rémi ra tòa xem vụ xét xử của chính mình. Từ đó, cậu bé có thể tận mắt chứng kiến cách một vụ xét xử được vận hành. Cậu có thể hiểu được một bài học đắt giá của việc không kiểm soát được cảm xúc và hành động của bản thân. Quãng thời gian cụ Vitalis bị bỏ tù 2 tháng, Rémi phải tự kiếm sống một mình cho đến ngày cụ được thả. Ngẫm lại đây cũng là khoảng thời gian quý giá giúp cho Rémi có thể thực hành những điều mà cậu được học từ cụ.
CẬU BÉ MATTIA
***
Cậu bé Mattia là người bạn đồng hành của Rémi trong phần còn lại của hành trình tìm lại gia đình. Cứ nghĩ rằng Mattia - cậu bé ốm yếu với cái đầu sưng cảy này chắc là Rémi chỉ có duyên gặp một lần ở nhà lão Garofoli rồi thôi. Nhưng thật bất ngờ Mattia và Rémi lại trở thành đôi bạn song hành kiếm sống khá ăn ý.
Mattia đa tài hơn Rémi biết. Mattia biết chơi nhiều loại nhạc cụ khác nhau. Cậu ta còn là người biết tính toán, biết phòng xa và chăm chỉ làm việc kiếm tiền không ngừng nghỉ. Cái cách cậu ta làm việc để dành tiền cho những lúc cần mới hiểu cậu bé là người khá chính chắn. Chưa kể, Mattia còn có mối quan hệ tốt với anh Bob – người đã dạy Mattia biết một ít tiếng anh chừng ấy cũng đủ để cùng Rémi sang Luân Đôn tìm gia đình, Bob đã giúp Rémi thoát khỏi nhà tù. Mattia còn là cậu bé biết quan sát, có óc suy luận và dám nói thẳng nói sự thật và sống rất tình nghĩa. Càng đọc đến đoạn cuối của tiểu thuyết, bạn đọc càng bị hút sâu vào mạch truyện, không chỉ vì có quá nhiều thứ cần phải suy nghĩ mà còn vì những suy luận đấu tranh tư tưởng của Mattia và Rémi.
----------
Những đứa trẻ đường phố
Có lẽ để những đứa trẻ rời khỏi tổ ấm và lăn lộn với cuộc đời sớm không phải là một ý tưởng hay. Nhưng bất đắc dĩ, cả Rémi và Mattia đã phải tách tổ ấm từ rất sớm. Chúng đã có thể chết ở đâu đó, có thể là những đứa trẻ hư hỏng trở thành kẻ ăn cắp, ăn xin ở ngoài đường phố. Nhưng Rémi đã may mắn, vì đã cậu được đi theo cụ Vitalis. Bài học đầu tiên mà cậu học được từ ông cụ đó là phải làm việc và chỉ có làm việc mới giúp cậu có được thứ cậu muốn. Khi Rémi rời khỏi vòng tay của cụ Vitalis, Rémi đã nuôi dưỡng tinh thần ấy trong suốt hành trình của mình. Cậu bé đã cố gắng khỏe mạnh trở lại sau đêm lạnh nằm ngoài trời và bị sưng phổi. Cậu muốn làm việc mà cụ thể là làm vườn với gia đình trồng hoa vì chỉ có làm việc mới giúp cậu đền đáp được ơn cứu mạng mà gia đình tốt bụng ấy đã dành cho cậu.
Khi Rémi trở lại với cuộc sống đường phố, cậu gặp lại Mattia ở Paris. Hai đứa trẻ không gia đình, nay tựa vào nhau để làm việc như những người lớn thực sự. Chúng phân công việc cho nhau và tính toán số tiền kiếm được sau mỗi lần làm việc. Rémi và Mattia học cách đầu tư các dụng cụ như cách mà cụ Vitalis đã làm trong chuyến đi đầu tiên mà Rémi được đi với cụ. Rémi và Mattia đã ấp ủ quyết tâm làm việc chăm chỉ để mua một con bò sữa thật tốt dành tặng má Barberin yêu quý. Cách hai đứa trẻ dành dụm từng đồng một, mơ tưởng và suy nghĩ hằng ngày về cái mục đích kiếm tiền tốt đẹp đó thật khiến cho người lớn phải suy nghĩ. Phải chăng, khi chúng ta làm việc để dành những điều tốt đẹp cho người mà ta thân yêu, thì công việc đó chẳng có gì nặng nhọc nữa, nó là một kế hoạch đầy thú vị.
Rémi học được nhiều hơn từ cuộc đời phiêu bạt đó đây. Nếu chẳng vô tình mắc kẹt trong mỏ than bị sập, Rémi sẽ chẳng thể biết được những kỹ năng để sống sót (trẻ con cần được ăn và giữ ấm) từ Cụ Giáo – một người đam mê và am hiểu về các loại than đá - người mà Rémi đã may mắn được làm quen khi đến Varses thăm anh Alexis. Rémi sẽ không thể biết được như thế nào là không được từ bỏ, thế nào là bình tĩnh và thế nào là luôn hy vọng. Cậu bé đã kiên cường vượt qua được thử thách thứ hai của thần chết./.
Ghí chú:
MỘT VÀI THÔNG TIN LIÊN QUAN ĐẾN TÁC PHẨM:
- "Không gia đình" viết bởi nhà văn Pháp - Hector Malot, được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1878. Đây là một tác phẩm văn học thiếu nhi, từng đạt giải thưởng của Viện Hàn lâm Văn học Pháp. Tác phẩm gồm 41 phần.
- Nội dung kể về cuộc đời của cậu bé Rémi - mồ côi cha mẹ. Cậu được nhận nuôi bởi bà má Barberin hiền hậu. Cuộc đời của Rémi cứ nghiễm nhiên sẽ mãi đươc sống êm ấm trong vòng tay của má Barberin. Nhưng không, sóng gió đã ập đến với Rémi, khi ông chồng của má trở về với đôi chân khập khễnh do tai nạn lao động. Cậu bé Rémi tội nghiệp phải từ giã má Barberin trong thầm lặng và đau đớn. Cậu chẳng biết bao giờ mới được gặp lại má. Thế rồi từ đây, chuyến phiêu lưu của Rémi bắt đầu. Cụ Vitalis và gánh xiếc của cụ (gồm một chú khỉ, ba chú chó) sẽ là gia đình mới của cậu. Như chú chim non, đến ngày phải tập bay và rời khỏi cái tổ chắc chắn của mình, Rémi sống một cuộc đời phiêu bạt đó đây và chẳng biết điều gì đang chờ đón mình ở phía trước.
- "Không Gia Đình" cuốn hút sự chú ý của mình từ giây phút đầu đến giây phút cuối. Tựa đề của cuốn tiểu thuyết không những nghe chẳng mấy may mắn mà còn gợi lên nỗi bất hận, nỗi buồn vô tận. Chính điều ấy lại là một sự tò mò lớn. Ai mà chẳng mong mình có gia đình. Rémi tội nghiệp, vốn đã không có gia đình từ thưở mới lọt lòng. Cậu bé bị bỏ rơi giữa trời mưa tuyết ở ngoài đường và ông chồng của bà Barberin đã nhặt cậu về nuôi. Lão hy vọng với những thứ đẹp đẽ, đắt tiền mà cậu được mặc trên người lúc bấy giờ sẽ là bằng chứng tốt nhất, để sau này khi gia đình giàu có của cậu quay trở lại tìm cậu. Và đổi lại, lão sẽ có một khoản tiền đền đáp hậu hĩnh vì đã cất công nuôi nấng Rémi bấy lâu nay. Nhưng, tình yêu của má Barberin dành cho Rémi là từ trái tim nồng ấm của một người má, không toan tính như ông Barberin. Má yêu Rémi bằng cả trái tim của một người mẹ. Bà yêu cậu như chính đứa con trai cùng tuổi Rémi của bà, đứa con xấu số đã mất trước đó không lâu. Khi ông Barberin bán Rémi cho cụ Vitalis, rồi Rémi lại được bà Milligan và em Athur ngỏ ý muốn Rémi về ở chung, sau đó Rémi lại được nhận nuôi bởi một gia đình trồng hoa sau khi cụ Vitalis mất do ngủ dưới đêm tuyết lạnh cống người, hay cả ngay khi Rémi tìm đã thấy được gia đình của mình ở Anh thì người đọc cũng không dám chắc rằng, liệu rằng cuối cùng Rémi có tìm được gia đình thực sự của mình hay không hay cậu mãi mãi là đứa trẻ "Không Gia Đình."
 |
| Trang bìa sách. Nguồn: Internet |